تحمل ذلت های دنیایی در شخصیت شناسی مؤمن

نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «المؤمنُ کالغریبِ فی الدُّنیا، لایأنَسُ فی عِزِّها و لایَجْزَعُ مِن ذُلِّها= مؤمن در دنیا مثل غریبی است که با عزّت و قدرت های دنیایی انس نمی گیرد  و از خواری آن، بى‌تابى نمى‌کند».

اصل و حقیقت همان نفخه الهی و از محمد و آل محمد است. چون مؤمن ایمان به حقیقت ماهیت وجود خود دارد، در دنیا احساس غربت دارد. هرچند که از ابزارهای دنیا استفاده می کند، اما با آنها انس نمی گیرد. از سختی های سفر سیر الی الله جزع و فزع ندارد؛ چون می داند که اینجا مسافر است.

همان طور که عزت دنیایی در 4 بخش مادی، گیاهی، حیوانی و عقلی است، نداشتن این عزت ها نیز تبدیل به ذلت دنیایی می شود.

کمالات حیوانی مثل ازدواج، تشکیل خانواده، حضور در جامعه سیاسی، مقام و رتبه و موقعیت اجتماعی. گاهی افراد از نداشتن اینها احساس ذلت و خواری می کند.

برای انسان های خوب زیاد پیش می آید که از کمالات حیوانی محروم شده اند. مثلا انبیا یکی از مشکلاتشان این بوده که با مشکل فقر مالی در راه تبلیغ روبرو بوده اند. هر چند خدا می توانست آنها را بی نیاز کند، ولی راه خدا به گونه ای طراحی شده که باید با سخت کوشی و صبر آن را طی کرد.

انسان های خوب هم همین طور هستند. گاهی فراهم نبودن ازدواج یا داشتن همسر بد، وسیله امتحان انسان می شود. تحمل آزارها در بعد حیوانی، مخصوصا در خانواده، مثل تحمل مرد بداخلاق، زن بداخلاق یا فرزند ناصالح یا آزارهای پدر و مادر، هر چند که موجب ذلت نفس می شود، ولی فشار این ذلت، به بخش طبیعی و بعد حیوانی ما وارد می‌شود، نه به فطرت ما. حتی باعث رشد فطری و جلای روح ما می‌شود. البته به شرطی که جزع و بی تابی نکنیم. چون این کار مصیبت را دو برابر می‌کند و اجر انسان را هم از بین می برد.

اداره خانواده و مدیریت اقتصادی، عاطفی و اخلاقی خانواده به انسان فشار می‌آورد. اما مومن با ذلت‌های دنیایی جزع نمی‌کند، بلکه آنها را فرصتی می‌داند برای رشد. برای همین است که معصوم (علیه السلام) فرمود: «ثواب یک کار به اندازه مشقت آن است». حالا همسرداری مشقتی دارد که اجر دارد و اجرش هم خیلی زیاد است.

نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «سَیِّدُ القَومِ خادِمُهُم= بـزرگ گروه کسى است که خدمتگزار آنان باشد». 

مؤمن به گونه ای است که بیشترین سختی را تحمل می کند. چون طبق تعبیر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله): «خَیرُکُم خَیرُکُم لِأَهلِهِ وأنا خَیرُکُم لِأَهلی= بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهترین باشد و من بهترین شما براى خانواده ام هستم». او بهترین فرد خانواده است. یعنی اگر سؤال کردند بهترین عضو خانواده کیست، همه او را نشان می دهند.

او با میل خانواده اش رفتار می کند. البته نه در حرام و در مخالفت با خدا، بلکه در موارد فرعی.یعنی نظرات خودش را به خانواده تحمیل نمی کند. این نوعی ریاضت نفس  و از خودگذشتگی است. بنابراین، مومن از ذلت های دنیایی جزع و بی تابی نمی کند. چون دنیا را بد نمی بیند.مومن دنیا را راه رشد معنوی و ابدی می داند.

ذلت های علمی، عامل عزت فطری است

گاهی انسان نمی تواند کارهای علمی داشته باشد. امروزه مردم از نظر رفاهی و علمی قوی تر شده اند. اما متاسفانه از نظر روحی و روانی ضعیف اند. یعنی احساس غصه ها از ذلت های دنیایی در کشور ما بالا رفته است.

والدین امروزه به فرزندان فشار می آورند تا نمرات و مدرک تحصیلی خوبی بگیرند. اما این فشار روانی و رقابت بین فرزندان و دیگران، منجر به از دست رفتن آرامش می شود. در حالی که شرط رقابت، حفظ آرامش است.

درمانش این روایت پیامبر (صلی الله علیه و اله) است که فرمود: «المؤمنُ کالغریبِ فی الدُّنیا= مؤمن در دنیا مثل غریب است». مؤمن انسش به الله و خانواده آسمانی، سربازی و خدمت کردن در راه امام زمانش و انس نگرفتن به رقابت های دنیایی است. هر چند تلاش می کند و نسبت به کارهای دنیایی اش کسل نیست. او دلبسته و وابسته نیست، با کسی هم در امور دنیا رقابت و مسابقه و چشم و هم چشمی ندارد. از داشتن نعمت مردم احساس حسادت نمی کند.

یکی از علائمی که نشان می دهد انسان باطن انسانی دارد یا نه، این است که ببیند که از موفقیت های دنیایی دیگران خوشحال می شود یا ناراحت!

همان طور که مادر نسبت به تحصیلات و رشد بچه هایش حسادت نمی کند و خوشحال هم می شود. مؤمن هم این گونه است.  او از داشته های دیگران لذت می برد و اصلا با کسی رقابت نمی کند؛ چون همه را مثل خودش می بیند. لذا خشونت و حساسیت و رنجش در مؤمن نیست.

اگر انسان به نعمت کسی خوشحال بشود، خودش را در معرض آن نعمت قرار داده است و درجات آخرتی خودش را بالا می برد.